HomeGebruik van hormonen en trombose
In de (besloten) Facebookgroep Trombose komen veel vragen binnen over trombose en het gebruik van hormonen. Wij vroegen prof. dr. Saskia Middeldorp, internist vasculaire geneeskunde, om deze vragen te beantwoorden.
Waarom de vraag “Hoe zit het nou met het gebruik van hormonen en trombose?”
“Het is al jaren bekend dat gebruik van de anticonceptiepil het risico op trombose en longembolie verhoogt. Beginnende gebruikers hebben een risico dat zo’n 10 tot 12 keer hoger is dan niet-gebruikers, en na 6 tot 12 maanden gebruikt is dat risico nog steeds zo’n 4 tot 5 keer hoger. Met de anticonceptiepil bedoelen we dan de ‘gewone’ pil, die een combinatie van oestrogeen en progestageen bevat (de zogenaamde ‘combinatiepil’. De getallen die ik hierboven noem zijn voor de ‘tweede generatie pil’, die levonorgestrel bevat. Er zijn ook pillen in deze categorie die nog eens een 1,5-2 keer zo hoog risico geven dan de tweede generatiepil, dit zijn de derde generatie pil (die desogestrel of gestodeen bevat) of pillen die drosperidon (b.v. Yasmin) of cyproteron (Diane) bevatten.”
Wil je elk risico op trombose of longembolie door hormoongebruik vermijden?
“Gebruik dan andere vormen van anticonceptie, waarbij het natuurlijk wel zo moet zijn dat deze ook echt doen wat ze moeten doen, namelijk een zwangerschap voorkómen. Een bewezen trombose-veilige optie is het Mirena spiraal. Bovendien beschermt dit spiraal heel goed tegen zwangerschap en ook tegen overmatige menstruaties. De veiligheid van het Mirena spiraal staat na meerdere grootschalige onderzoeken in ondermeer Nederland en Denemarken onomstotelijk vast. Ook een koperspiraal kan natuurlijk, maar beschermt iets minder goed tegen zwangerschap en is niet handig als je de hormonen nodig hebt omdat je zware of pijnlijke menstruaties hebt. Als je echt geen spiraal wil (zoals vaak bij jonge meisjes) kan worden gekozen voor de anticonceptiepil die alleen een lage dosis progestageen bevat (ook minipil genoemd, Cerazette), en geen oestrogeen. Onderzoek wijst uit dat deze pil zeer waarschijnlijk het risico op trombose niet verhoogt, maar de gegevens zijn minder robuust dan voor het Mirenaspiraal.”
Ik heb trombose/longembolie terwijl ik de anticonceptiepil gebruikte, moet ik nu meteen stoppen?
“Nee! Dit advies wordt helaas wel vaak gegeven door de behandelend arts, maar is in mijn ogen echt een erg onhandig advies. Immers, als je acuut stopt met de pil, krijg je korte tijd daarna een onttrekkingsbloeding (‘menstruatie’) terwijl je voor je trombose of longembolie vol in de antistolling zit. Het laat zich raden dat dit tot zeer hevige menstruatie kan leiden. Bovendien is het aangetoond veilig om de pil te gebruiken zolang als je antistolling in volledige dosering gebruikt. Dit hebben we onderzocht in een groot onderzoek waarbij rivaroxaban en vitamine K antagonisten met elkaar werden vergeleken, dat eind 2015 werd gepubliceerd. Zie ook dit nieuwsbericht waarmee ik zelfs op Radio 1 mijn verhaal mocht doen! Dit is een voorbeeld van één van de persberichten.“
Ik mag stoppen met antistolling, moet ik nu de pil staken?
“Veel vrouwen met een pil-gerelateerde trombose mogen na 3 maanden stoppen met antistolling. De laatste weken voor het stoppen met antistolling is het tijd om over te stappen naar een anticonceptiemethode die het risico op trombose en longembolie niet verhoogt. Zorg dat je tenminste 2 weken met de anticonceptiepil gestopt bent voordat je ook met je bloedverdunners stopt.”
Ik heb overvloedige menstruaties bij gebruik van antistolling, wat nu?
“Zowel gebruik van vitamine K antagonisten (acenocoumarol, fenprocoumon) als DOACs (rivaroxaban, apixaban, edoxaban) geven bij veel vrouwen een toename van bloedverlies bij de menstruaties. Een lastig probleem, zeker als de menstruatie ook nog eens veel langer duurt, wat vaak het geval is. Ik ken veel vrouwen die tijdens hun menstruatie behoorlijk beperkt zijn in hun dagelijkse activiteiten. Het is belangrijk dat je dit bij je arts aangeeft, ook als hij of zij daar niet naar vraagt! Opties zijn: een Mirena spiraal laten plaatsen, de pil gaan gebruiken (als je weet dat je voorlopig niet gaat stoppen met antistolling), of, als de trombose lang geleden is, op de eerste dag van je menstruatie je DOAC overslaan. Ook tranexaminezuur is een optie, en dit mag je veilig gebruiken. Het is een beetje remmen en gasgeven maar het tromboserisico is niet verhoogd bij gebruik van dit middel. Overigens is een verwijzing naar een gynaecoloog zeker op zijn plaats, om uit te sluiten dat er bijvoorbeeld een vleesboom zit die de problemen geeft.”
Tenslotte
“Ik zorg voor alle patiënten met trombose, maar heb een speciale belangstelling voor ‘vrouwen en trombose’. Dit betekent ook dat ik veel wetenschappelijk onderzoek doe, onder meer naar trombose en zwangerschap. Voor vrouwen met een voorgeschiedenis van trombose/longembolie loopt er een groot onderzoek naar de optimale dosis van heparine (LMWH) voor preventie van nieuwe trombose in de zwangerschap. Zie www.highlowstudie.nl. Voor vrouwen met een vorm van trombofilie en miskramen loopt er een onderzoek naar het nut van heparine (LMWH) om nieuwe miskramen te voorkómen, zie www.alife2study.org.”
Vragen?
Het is, na verwijzing door huisarts of eigen specialist, altijd mogelijk om je vragen te stellen op onze polikliniek vasculaire geneeskunde. De polikliniek is te bereiken via tel. 020-5662098.
