Veel verschillen in bijwerkingen geneesmiddelen tussen mannen en vrouwen

Bijwerkingen van geneesmiddelen kunnen bij mannen en vrouwen sterk verschillen. Ziekenhuisapotheker en klinisch epidemioloog Loes Visser doet er onderzoek naar. Vrouwen hebben gemiddeld genomen vaker bijwerkingen.

In haar werk bij het Erasmus MC en het HagaZiekenhuis combineert Loes Visser (51) onderzoek, onderwijs en klinische zorg voor mensen met een hart- of vaataandoening. Zij weet veel over bijwerkingen van geneesmiddelen en verschillen tussen man en vrouw. In de meeste onderzoeken scoren vrouwen hoger op bijwerkingen. ‘Maar dat verschilt
sterk per geneesmiddelgroep.’

Therapietrouw

Visser doet nieuw onderzoek om de oorzaak van de verschillen op te sporen. ‘Pas dan kun je er iets aan doen. Bijvoorbeeld door een lagere dosis aan vrouwen voor te schrijven.’ Ook het gedrag speelt mee, verwacht zij. ‘Vrouwen zijn bijvoorbeeld eerder therapietrouw dan mannen. Wie braaf medicijnen slikt, heeft meer kans op bijwerkingen.’ Over het algemeen zijn vrouwen zich bewuster van hun lichaam. ‘Zij verwoorden beter wat er met hun lichaam gebeurt bij een bijwerking’, vertelt Visser.

Bijwerkingen medicatie niet altijd herkend

Bij het onderzoek maakt zij dankbaar gebruik van een grote database met gegevens van huisartsen, apotheken, klinische laboratoria en ziekenhuizen. ‘Die gegevens zijn anoniem, maar wel op patiëntniveau aan elkaar gekoppeld. Zo krijg je per patiënt een breed beeld van geneesmiddelgebruik, waardes uit het laboratorium en ziekenhuisopnamen.’ In deze database staan alleen de bijwerkingen die door dokters zijn herkend. Dokters herkennen bijwerkingen niet altijd. ‘Uit ander onderzoek weten we dat 5% van alle ziekenhuisopnames wordt veroorzaakt door een bijwerking van een geneesmiddel. Wij vonden maar 1% terug’, aldus Loes.

Voor het onderzoek naar sekseverschillen maakt die onderschatting niet zoveel uit. Maar voor de zorg is die slechte herkenning wel een probleem. Als voorbeeld noemt Loes een patiënt die na een val in het ziekenhuis belandt. Later blijkt dat die patiënt slaapmiddelen heeft geslikt. ‘Niemand heeft bedacht dat die medicatie mogelijk de oorzaak is van de val.’ Bij ziekenhuisopname van ouderen die veel medicijnen slikken zou je vaker een apotheker moeten betrekken, vindt Visser. In sommige ziekenhuizen gebeurt dit al.

Tekst: Annemiek Hutten (Community Vrouwenhart)