Pacemakers

De 10 meest gestelde vragen over pacemakers

Informatie over pacemakers vind je op diverse websites. Toch krijgen we er veel vragen over. Voor jou hebben we de tien meest gestelde vragen op een rijtje gezet:

1. Wanneer kom je in aanmerking voor een pacemaker?
Je komt in aanmerking voor een pacemaker als je hartritme om diverse redenen te langzaam is. Er zijn ook speciale pacemakers voor mensen met hartfalen die ervoor zorgen dat de linker- en rechterkamer tegelijk samentrekken.

2. Wat doet een pacemaker?
De pacemaker is een klein, elektronisch apparaatje dat ervoor zorgt dat het hart in het juiste ritme blijft pompen. Zodra het ritme van het hart afwijkt, geeft de pacemaker stroomstootjes af om het hart in het juiste ritme te brengen. Er zijn verschillende soorten pacemakers die het hart op verschillende plaatsen in de gaten houden en stimuleren. Het is afhankelijk van de aandoening welke soort het meest geschikt is.

3. Zijn er beperkingen als je een pacemaker hebt?
Je kunt voor een groot deel hetzelfde doen als voor de implantatie. Je moet echter wel met een aantal zaken rekening houden. Denk bijvoorbeeld aan speciale regels ten aanzien van autorijden en beïnvloeding van de pacemaker door apparaten en elektromagnetische velden zoal veiligheidspoortjes op het vliegveld. Wanneer je een medische behandeling moet ondergaan, moet je altijd vooraf aangeven dat je een pacemaker hebt. 

Lees ook: autorijden en hartfalen en regelgeving autorijden voor mensen met een pacemaker. 

4. Hoe lang duurt een opname voor een pacemakerimplantatie?
Een opname voor een pacemakerimplantatie is in principe een dagopname. Als er geen complicaties zijn mag je dezelfde dag nog naar huis. De implantatie van de pacemaker gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving. De pacemaker wordt meestal geplaatst onder het sleutelbeen en de elektrodedraden worden via een bloedvat naar het hart geleid.  Gedurende zes weken na implantatie gelden er leefregels om ervoor te zorgen dat de elektrodedraden de gelegenheid krijgen om vast te groeien.

5. Mag ik met een pacemaker nog bewegen/sporten?
Sporten is gezond, ook voor een pacemakerdrager. Wandelen en fietsen zijn bijvoorbeeld een prima vorm van lichaamsbeweging. De eerste 6 weken na implantatie zijn de meeste sporten niet toegestaan. Er zijn sporten waarbij een pacemakerdrager ook na die eerste weken voorzichtig moet zijn, of die helemaal niet geschikt zijn. Denk bijvoorbeeld aan: sporten die erg veel inspanning vergen; contactsporten waarbij je een klap op de pacemaker zou kunnen krijgen (bijvoorbeeld vechtsporten of rugby); sporten waarbij veel trek op de elektrodedraden komt (bijvoorbeeld gewichtheffen of softbal)

Meer lezen over bewegen? Lees dan het Harteraad Magazine ‘alles over bewegen met een hart- en vaataandoening‘. 

6. Kan je pacemaker in ieder land uitgelezen worden als je op reis bent?
Nee, je pacemaker kan alleen uitgelezen worden in een ziekenhuis dat een programmeerapparaat heeft voor jouw merk pacemaker. Adressen van ziekenhuizen in het buitenland, die werken met een bepaald merk pacemaker, zijn doorgaans te vinden op de website van de betreffende pacemakerfirma.

Van uw arts krijgt u een identificatiekaart (patiëntenpas) voordat u het ziekenhuis verlaat. Deze kaart geeft aan dat bij u een pacemaker, ICD of CRT-systeem is geïmplanteerd. Op deze kaart staan, behalve uw persoonlijke informatie, de naam van de fabrikant en het typenummer van het apparaat en de draden, de datum van de implantatie en de naam van het ziekenhuis waar de implantatie is uitgevoerd, en de geprogrammeerde instellingen. Neem deze kaart altijd mee wanneer u op vakantie gaat.

Lees ook: vakantie en reizen met een hartaandoening. 

7. Wat is het verschil tussen een pacemaker en een ICD?
Een Implanteerbare Cardioverter Defibrillator (ICD) is een elektronisch apparaatje dat een stroomstoot naar het hart zendt wanneer er een hartstilstand is of een levensbedreigende ritmestoornis optreedt. Een pacemaker zorgt er voor dat het hart in het juiste ritme slaat, en wordt ingezet als het hartritme te traag is. Patiënten die voorheen al eens een hartstilstand hebben gehad, of patiënten waarbij het risico op een hartstilstand is verhoogd, komen in aanmerking voor een ICD.

8. Op welk moment besluit je om een pacemaker stop te zetten bij palliatieve zorg?
De functie van de pacemaker is de mogelijkheid om te pacen (het geven van elektrische signaaltjes), zodat het hartritme boven een geprogrammeerd minimum zal blijven. Uitschakelen van de pacemakerfunctie kan verschillende effecten teweeg brengen, afhankelijk van hoe vaak de pacemaker invalt. Indien de pacemaker beperkt invalt, zal het uitschakelen van de pacing geen directe gevolgen hebben, zeker als iemand bedlegerig is en weinig inspanning hoeft te verrichten. Een deel van de pacemakerdragers is echter afhankelijk van de pacing, omdat het eigen hartritme te traag of helemaal afwezig is. Na het uitschakelen van de pacemakerfunctie kunnen dan klachten ontstaan van benauwdheid, hartkloppingen, duizelingen en wegrakingen. Deze onaangename ervaring voor de pacemakerdrager en eventuele omstanders, wordt door cardiologen als niet wenselijk geacht.

Lees verder: ‘Hoe je je voorbereidt op de laatste fase‘ of bekijk het webinar ‘Nadenken over de toekomst bij hartfalen‘. 

9. Moet een pacemaker verwijderd worden bij crematie of begrafenis?

Er bestaat geen wettelijke regeling hierover, maar er wordt geadviseerd om een ICD of pacemaker te laten verwijderen wanneer iemand is overleden. Bij cremeren is dit verplicht vanwege ontploffingsgevaar en bij begraven is het beter vanwege het milieu. Veel crematoria en begraafplaatsen hanteren de regel dat pacemakers en ICD’s verwijderd moeten worden. De opdrachtgever is verantwoordelijk voor het verwijderen van de pacemaker. In de praktijk ligt deze verantwoordelijkheid bij de uitvaartleider. De kosten zijn voor de nabestaanden.

10. Kan ik met een pacemaker nog orgaandonor zijn?
Ja, ook met een pacemaker kun je nog orgaandonor zijn. Het hart zal dan niet gedoneerd kunnen worden, maar andere organen die onbeschadigd zijn, kunnen wel ter beschikking worden gesteld.